Ginneken, 28/10/2018
Zeer Geachte Dames en Heren!
De bekende, vaak gepubliceerde foto, laat een soldaat van de Eerste Pantserdivisie zien, omringd door een uitbundige menigte van verheugde inwoners van Breda die de bevrijding van hun stad vieren. Slechts weinigen herinneren die heugelijke tijd nog, zelfs diegenen die kind waren tijdens de oorlog hebben inmiddels een respectabele leeftijd bereikt. Is er veel overgebleven van deze vreugde? Breda, zoals andere Nederlandse steden kende daarna een lange periode van vrede, stabiliteit en economische ontwikkeling. Mensen leefden met alledaagse zaken, terugkomend op het verleden als van een vakantie.
Alles had echter anders kunnen lopen, de stad had in een ruïne veranderd kunnen worden zoals vele andere Europese steden tijdens de Tweede Wereldoorlog, vele inwoners hadden kunnen omkomen en hun kinderen zouden nooit geboren worden. Het goede, gelukkige leven van duizenden mensen en enkele generaties is het gevolg van een toevallige beslissing en de acties van de bevelhebber van de Eerste Poolse Pantserdivisie en zijn soldaten.
Zij voerden iets prachtigs uit, zij brachten de bevolking vrijheid. De op deze herdenking aanwezige veteranen zullen ongetwijfeld bevestigen dat het voor deze momenten, tijdens de bevrijding van Breda, het werkelijk waard is om te leven.
Hoewel ze door hun vijanden „Zwarte Duivels” werden genoemd, is het imago van deze soldaten zeker niet van kwaadaardige strijders.
In Polen zijn we gehecht aan het idee van een „rechtvaardige oorlog” gevoerd ter verdediging van het eigen land of een bevrijdingsoorlog tegen slavernij en onderdrukking. Het geloof in de Poolse traditie is dat het, ongeacht de omstandigheden, altijd de moeite waard is om de uitdaging aan te gaan om een goed doel te dienen, dit is in lijn met de erecode van een ridder.
In lijn met deze gedachte vond de strijd plaats voor de gemeenschappelijke zaak. Door gebieden in Frankrijk, België of Nederland te bevrijden, of in het zuiden — Italië, vochten Poolse soldaten met dezelfde Duitse bezetter die ons land had bezet.
Voor onze soldaten bleef Polen het heilige doel. Ze droegen Polen in hun hart, vechtend op alle fronten, ook hier in Breda. Generaal Stanislaw Maczek vatte deze relatie treffend samen met de woorden dat „De Poolse soldaat vecht voor de vrijheid van alle volkeren, maar hij sterft alleen voor Polen.”
Dat is de reden waarom we pelgrimstochten maken vanuit Polen naar de graven van onze soldaten in Breda, omdat we weten dat ze zichzelf hebben opgeofferd voor ons.
Vrijheid voor Polen kwam pas vele Jaren na dc oorlog. Het is een donkere paradox van de geschiedenis, die we met bitterheid vaststellen en tegelijkertijd met het gevoel dat gerechtigheid uiteindelijk heeft gezegevierd en dat de helden uit de Poolse geschiedenis hun rechtmatige plaats in deze geschiedenis hebben ingenomen.
Wij danken dc aanwezige veteranen voor dc getuigenis van het mooie hier in Nederland, bevrijd dankzij hun enorme inzet en strijd.
Eer de helden!
Eer de gesneuvelden!
Paul Depla, Burgemeester van Breda
Photos: 74th anniversary of liberating Breda (27-28/10/2018)