Niezwykle rzadko zdarzało się, żeby Generała trzeba było budzić dwa razy. Jednak w ostatniej chwili adiutant zawahał się, a następnie z pełną świadomością podejmowanego ryzyka, postanowił odstąpić jeszcze na chwilę od powinności, jaka na nim spoczywała. Pogodny uśmiech spokoju i zadowolenia, rozjaśniający twarz pogrążonego w głębokim śnie szefa, powstrzymał go od wtargnięcia w ten piękny zapewne świat, w którym przebywał teraz dowódca 1. Dywizji Pancernej. Adiutant cichym ruchem zamknął za sobą drzwi…
Generał Stanisław Maczek miał rzeczywiście wystarczające powody, żeby po tylu znojnych miesiącach walk o „waszą”, a tak przecież naprawdę o „naszą wolność”, spojrzeć z ufnością w najbliższą przyszłość i dać się ponieść przesłaniu zawartym w jego ulubionej maksymie „Fortuna variabilis – Deus mirabilis” – Losy zmienne są, a Bóg czyni cuda.
3 MAJA PO POŁUDNIU nadeszła bowiem wreszcie z napięciem oczekiwana, poufna wiadomość; szef sztabu marszałka Bernarda Montgomery’ego z kwatery głównej w Bad Zwischenahn, powiadamiał Generała, że nie ma już potrzeby wykonania przez dywizję kolejnego, ostatecznego ataku na twierdzę Wilhelmshaven i jej zewnętrzny bastion Jever, bo Niemcy zgłosili gotowość do poddania obu tych miast i w związku z tym jest pozwolenie Marszałka na wymarsz 1. Dywizji Pancernej do Lubeki, i dalej – do Polski.
Natychmiast po przyjęciu wiadomości gen. Maczek wyznacza dwa niewielkie zgrupowania z zadaniem przyjęcia kapitulacji i podjęcia okupacji strategicznych obiektów na terenie obydwu garnizonów, do czasu przekazania ich oddziałom kanadyjskim. Zgrupowaniem na Wilhelmshaven dowodzić będzie płk Antoni Grudziński, na Jever płk Franciszek Skibiński.
3 MAJA WIECZOREM nadchodzi kolejna, z nie mniejszym napięciem wyczekiwana wiadomość, tym razem z Londynu, od Szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Gen. Stanisław Kopański donosi w niej, że tego dnia przed południem w Spandau nad Hawelą (Berlin), w miejscu styku frontu 9. Armii Amerykańskiej z 1. Armią Wojska Polskiego (14. pułku 6. Pomorskiej Dywizji Piechoty), doszło do – utrzymywanego w najściślejszej tajemnicy – długo przygotowywanego, spotkania gen. Władysława Andersa, p.o. Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie z gen. Michałem Żymierskim, Naczelnym Dowódcą „ludowego” Wojska Polskiego i Ministrem Obrony Tymczasowego Rządu Rzeczpospolitej Polskiej.
Gen. Żymierski – dowódca II Brygady Piechoty Legionów w Wojnie Bolszewickiej i kolega Władysława Andersa z okresu studiów w prestiżowej Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu (1921-23), oddał się do dyspozycji Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza i gen. Władysława Andersa.
Gen. Anders pozostawił gen. Żymierskiemu dowództwo nad 1. i 2. Armią Wojska Polskiego i dał mu rozkaz bezpiecznego przeprowadzenia 3. Dywizji Strzelców Karpackich, 5 Kresowej Dywizji Piechoty i pozostałych jednostek 2. Korpusu Polskiego, przebywających od kilku dni nad Łabą w miejscu postoju 1, 3 i 9 Armii Amerykańskich, na terytorium na wschód za Odrę i Nysę Łużycką oraz zabezpieczenie ich przemarszu do Warszawy i do innych wyznaczonych celów.*
Gen. Żymierski zobowiązał się również do przesunięcia oddziałów 1. i 2. Armii Wojska Polskiego na wschód za Odrę i Nysę Łużycką oraz do ustanowienia i obsadzenia nimi posterunków granicznych od granicy z Czechosłowacją do Świnoujścia / Peenemunde nad Morzem Bałtyckim.
Obaj dowódcy ustalili rozpoczęcie tych działań niezwłocznie po wydaniu odpowiedniego rozkazu przez Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, co powinno nastąpić najprawdopodobniej w dniu 8 maja 1945, po spodziewanej ostatecznej kapitulacji wszystkich sił niemieckich.
3 MAJA W NOCY dywizja wyrusza do odległej o 250 km Lubeki (zdobytej 2 maja przez 4. Armię Brytyjską). Droga wiedzie przez Oldenburg (zdobyty 3 maja przez kanadyjską 2. Dywizję Piechoty), Bremen (zdobyte 27 kwietnia przez XXX Korpus Brytyjski) i Hamburg (zdobyty 4 maja przez 7. Dywizję Pancerną 2. Armii Brytyjskiej). Wszędzie, na trudnej, zatłoczonej wojskami alianckimi i tysiącami jeńców niemieckich trasie nad Bałtyk, 1. Dywizja Pancerna korzysta z pierwszeństwa przejazdu i pozdrawiana jest przez żołnierzy mijanych jednostek, którzy zdają sobie sprawę, jak bardzo ryzykowne zadanie postawili przed sobą ich polscy sojusznicy.
5 MAJA PO POŁUDNIU 1. Dywizja Pancerna dociera do Lubeki, gdzie odbywa się sprawny, błyskawiczny załadunek czołgów, sprzętu i żołnierzy na okręty transportowe i desantowe podstawione przez Royal Navy oraz zarekwirowane przez aliantów w portach Lubeki, Wismaru i Neustadt in Holstein.
6 MAJA następuje wyjście okrętów w rejs do Gdyni, z niemal pełny stanem 1. Dywizji Pancernej na pokładzie, w asyście polskich i angielskich okrętów wojennych, z niemieckimi pilotami zmuszonymi do przeprowadzenia grupy przez zaminowane akweny. W powietrzu myśliwce polskich dywizjonów: 306 „Toruńskiego” i 317 „Wileńskiego”.
7 MAJA flotylla okrętów osiąga Gdynię; kolumny czołgów i innych pojazdów dywizyjnych ruszają na Warszawę w asyście żołnierzy 4. Zapasowego Pułku Kawalerii Wojska Polskiego, którym odpowiednie instrukcje ochrony wydał gen. Żymierski. Nad polskimi „Shermanami” lecą polskie „Spitfiry”.
Niezwykły entuzjazm i euforia mieszkańców mijanych polskich miast i wsi przypominają żołnierzom gen. Maczka wzruszające chwile powitań ze strony mieszkańców wyzwalanych miejscowości we Francji, Belgii i w Holandii.
7 MAJA w siedzibie Naczelnego Dowódcy Alianckich Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych gen. Dwighta Eisenhowera w Reims (Francja) podpisany zostaje Akt Bezwarunkowej Kapitulacji III Rzeszy w obecności – jako świadków – Szefa Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych gen. Stanisława Kopańskiego i dowódcy korpusu Armii Francuskiej gen. François Seveza.
7 MAJA W NOCY przeprowadzony zostaje zrzut na Warszawę spadochroniarzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego, w asyście polskich myśliwców, które po zabezpieczeniu zrzutu lądują na lotniskach na Okęciu, Bemowie i w Modlinie.
Dowódca Warszawskiego Okręgu Wojskowego (WOW) oddaje się do dyspozycji gen. Sosabowskiego wraz z podległymi mu oddziałami. Żołnierze Brygady i WOW ustanawiają posterunki na rogatkach miasta.
Aresztowani zostają: Bolesław Bierut, Edward Osóbka-Morawski, Władysław Gomułka, Stanisław Radkiewicz, Wanda Wasilewska i inni działacze komunistyczni.
8 MAJA PRZED POŁUDNIEM czołowe kolumny czołgów 1. Dywizji Pancernej docierają do Warszawy, witane entuzjastycznie przez warszawiaków i tysiące mieszkańców innych miast, przybyłych do stolicy.
8 MAJA PO POŁUDNIU na lotnisku Okęcie w Warszawie lądują „Lancastery” polskiego 300 Dywizjonu Bombowego “Ziemi Mazowieckiej” z prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Władysławem Raczkiewiczem, Premierem Arciszewskim i członkami rządu RP oraz z dowódcami Marynarki Wojennej wiceadmirałem Jerzym Świrskim i Polskich Sił Powietrznych gen. Mateuszem Iżyckim .
8 MAJA WIECZOREM gen. Władysław Anders, gen. Michał Żymierski, gen. Władysław Maczek i gen. Stanisław Sosabowski wraz z Dowódcą Warszawskiego Okręgu Wojskowego, w szpalerze szabel, wprowadzają Prezydenta Raczkiewicza i premiera Arciszewskiego do Belwederu.
8 MAJA WIECZOREM pod naciskiem opinii publicznej, a zwłaszcza po apelu najwyższych dowódców alianckich sił lądowych, powietrznych i marynarki wojennej oraz po podjęciu uchwały przez brytyjską Izbę Gmin i Komitet Organizacyjny ONZ w San Francisco, Prezydent USA Harry Truman i Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill przekazują marszałkowi Józefowi Stalinowi oficjalną notę.
Nota głosi, że:
„w związku z jednostronnym uznaniem przez ZSRR w dniu 21 kwietnia 1945 r.– wbrew ustaleniom z Jałty – Rządu Tymczasowego Rzeczpospolitej Polskiej, Stany Zjednoczone i W. Brytania czują się zwolnione z ustaleń dotyczących powołania nowego rządu polskiego i za jedyny rząd polski nadal uznają i uznawać będą obecny rząd Rzeczpospolitej Polskiej w Londynie, którego siły zbrojne walczyły z Niemcami we wspólnym froncie Sił Sprzymierzonych od początku wojny, czyli od 1 września 1939 r. aż do dnia 8 maja 1945 r., dnia podpisania kapitulacji przez III Rzeszę. **
Z tej przyczyny przedstawiciel Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie został zaproszony przez oba mocarstwa do Reims, w celu uczestniczenia w dniu 7 maja 1945, wraz z delegatem Francji, w akcie podpisania przez admirała Karla Dönitza dokumentu o kapitulacji III Rzeszy.
Jednocześnie – zgodnie z ustaleniami w Jałcie – Stany Zjednoczone i Wielka Brytania uznają linię Odry i Nysy Łużyckiej jako zachodnią granicę Polski i akceptują, zainicjowane przez ZSRR, obsadzenie tejże granicy przez polskie siły zbrojne.
W dniu 8 maja 1945 r. granicę tę przekroczyły oddziały 2. Korpusu Polskiego podległe polskim władzom RP w Londynie wraz z jednostkami 3. Armii Amerykańskiej pod dowództwem gen. Georga Pattona, która została zaproszona przez polski rząd. Wojska amerykańskie będą pozostawać na terytorium Polski tak długo, jak oba kraje uznają to za potrzebne.
Rządy USA i W. Brytanii zostały poinformowane przez rząd RP, że wystąpi on do rządu ZSRR o jak najszybsze opuszczenie terytorium Polski przez oddziały Armii Czerwonej i innych służb ZSRR. Rządy USA i W. Brytanii oczekują od rządu radzieckiego pilnego i pełnego zaspokojenia tych oczekiwań rządu polskiego”.
8 MAJA GODZ. 23.30 Polskie Radio informuje o nocie Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii oraz o wkroczeniu wojsk amerykańskich na terytorium Polski, a także o podpisaniu w Berlinie, ostatecznego Aktu Kapitulacji Niemiec, z udziałem przedstawicieli Francji i Polski w charakterze świadków. Ze strony Polski podpis złożył gen. Tadeusz Bór-Komorowski, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, wypuszczony pod koniec kwietnia z niewoli niemieckiej.
8 MAJA O PÓŁNOCY Prezydent Raczkiewicz ogłasza nominacje gen. Andersa na Naczelnego Wodza wszystkich Polskich Sił Zbrojnych, a gen. Maczka i gen. Żymierskiego na zastępców Naczelnego Wodza. Następnie wygłasza „Orędzie do narodu”. Na ulicach Warszawy i wszystkich miast Polski trwa całonocny wielki festiwal radości.
W Belwederze, generał Kopański, siedzący obok gen. Maczka, klepie go po ramieniu: „Miałeś rację, Stasiu: Fortuna variabilis, Deus mirabilis!
Uderza chyba za mocno, bo Generał się budzi… Adiutant zdejmuje dłoń z ramienia szefa i powtarza: „Panie Generale, czas wstawać…”
*21 KWIETNIA – 2. Korpus Polski zdobywa Bolonię
24 KWIETNIA – 2. Korpus Polski (w głębokiej tajemnicy) wyrusza przez Marsylię i Frankfurt do miejsc postoju 1., 3. i 9. Armii Amerykańskich nad Łabą.
2 – 3 MAJA – jednostki 2. Korpusu Polskiego osiągają miejsca postoju armii amerykańskich nad Łabą
- 3 Dywizja Strzelców Karpackich(3rd Carpathian Infantry Division) gen. Bronisława Duchaosiąga miejsce postoju 9. Armii Amerykańskiej gen. Wiliama Simpsona nad Łabą
- Brygada Pancerna,16. Pomorska Brygada Piechoty i 16. Pułk Artylerii Lekkiej osiągają miejsce postoju 1. Armii Amerykańskiej gen. Courtneya Hodgesa nad Łabą
- 5 Kresowa Dywizja Piechoty(5th Kresowa Infantry Division) gen. Nikodema Sulikaosiąga miejsce postoju 3. Armii Amerykańskiej gen. Georga Pattona nad Łabą
- Brygada Świętokrzyskapodejmuje współdziałanie z 2. Dywizją piechoty 3. Armii Amerykańskiej w okolicach Pilzna w Czechosłowacji.
**21 KWIETNIA – jednostronne uznanie przez ZSRR – wbrew ustaleniom z Jałty – Tymczasowego Rządu Rzeczpospolitej Polskiej poprzez podpisanie Układu o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej między Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Rzecząpospolitą Polską.
© Jerzy Samborski: „Wyzwoleńczy szlak 1. Dywizji Pancernej gen. Maczka”
Przewodnik historyczno-turystyczny, popularnego formatu Michelin (również w wersji mobilnej). Prezentacja ok. 200 miast – wyzwolonych lub zdobytych – przez 1. Dywizję Pancerną we Francji, Belgii, Holandii i w Niemczech. Z opisem walk i zdjęciami pomników i innych obiektów pamięci w tych miejscowościach, wskazówkami dojazdu, adresami hoteli i organizacji fanów gen. Maczka.
Planowane wydanie jeszcze w tym roku.
Jeśli uważasz, że byłbyś zainteresowany zakupem takiego przewodnika napisz do nas przez profil na Facebooku lub emailowo.